Don BOSCO - Magazyn Salezjański

Jak radzić sobie z agresją słowną w szkole?

Bożena Paruch

strona: 24

Zmartwieni rodzice nastolatka usiłują dowiedzieć się, jaki jest powód smutku ich dziecka, unikania kontaktów z rówieśnikami i dlaczego ociąga się z wychodzeniem z domu do szkoły?

To problem wielu rodziców, zwłaszcza gimnazjalistów, dla których przebywanie w gronie rówieśników ma ogromne znaczenie, a jego brak w tym okresie powinien zaniepokoić dorosłych. Rozmowa z wychowawcą, zwrócenie się z prośbą do pedagoga o obserwację ucznia i rozmowę z nim, może okazać się pomocna. Częstą przyczyną izolacji, zamykania się w sobie i niechęci do szkoły jest dokuczanie, wyśmiewanie, lekceważenie, robienie sobie żartów z młodego człowieka i ośmieszanie go przez rówieśników. Celem tego typu ataków są najczęściej osoby ciche, spokojne, delikatne i wrażliwe. Zaatakowane nie wiedzą, jak zareagować na zaczepki słowne ze strony rówieśników. Brak reakcji może być rozumiany przez dokuczających jako sygnał, że spotkali osobę słabszą od siebie, którą mogą zastraszyć i mieć nad nią władzę. Utwierdza ich to w przekonaniu, że światem rządzą silniejsi. W ten sposób spokojny uczeń staje się celem nasilonego ośmieszania i lekceważenia. Agresja słowna, bo o niej tu jest mowa, jest dość powszechnym zjawiskiem, które zagościło w szkołach i staje się trwałym składnikiem życia codziennego. Nie pozostawia ona widocznych śladów, jak w przypadku agresji fizycznej, trudniej też zauważyć i wykryć ją w klasie czy w szkole. Agresja słowna może być przyczyną dużych zranień, a powrót do normalnego funkcjonowania gimnazjalisty może trwać długo. Ofiara słownej agresji coraz bardziej się izoluje i zaczyna żyć samotnie w świecie fantazji, nie potrafi sobie poradzić i uważa, że z nią jest coś nie tak. Kolejny etap to coraz większe problemy z nawiązywaniem relacji z rówieśnikami, duże cierpienia psychiczne, często kończące się nerwicą depresyjno-lękową. Jakie działania powinni podejmować rodzice i nauczyciele, aby zjawisko agresji słownej eliminować? Ważne jest unikanie przez rodziców gwałtownych reakcji i agresywnego słownictwa, bo dzieci obserwują, słuchają i uczą się od dorosłych. Powinni też mówić swoim dzieciom, że słowem można wyrządzić krzywdę, a skoro to się zdarzy, trzeba przeprosić i naprawić zło. Rodzice powinni jak najwięcej rozmawiać z dziećmi o szkole, zachowaniu na lekcji, reakcjach kolegów i ich postępowaniu zarówno dobrym, jak i złym. Dobrze jest pytać gimnazjalistę, jak czuje się w klasie. Dotyczy to zwłaszcza dzieci wychowanych w rodzinach, w których panuje spokój, a rodzice szanują się wzajemnie i w sposób pokojowy, oparty na rozmowie, rozwiązują konflikty. Dzieci powinny mieć świadomość, że mogą spotkać się z agresją słowną rówieśników i wiedzieć, że nie należy się na nią godzić. Wychowawca powinien bacznie obserwować swoich uczniów, wówczas ma szansę szybko zauważyć niepokojące sygnały pochodzące od samych wychowanków. Obserwacja ma na celu przede wszystkim dostrzeżenie dzieci cichych, spokojnych, niesprawiających problemów, różniących się wyglądem od rówieśników – zbyt niskich, otyłych, z wadami wymowy, a więc potencjalne ofiary. Ważnym zadaniem nauczycieli jest też wczesne rozpoznanie skłonności uczniów do krytykowania i ośmieszania innych, a więc potencjalnych agresorów. Przeprowadzenie zajęć profilaktycznych dotyczących zachowań asertywnych i agresywnych może pomóc zarówno ofiarom, jak i agresorom. Konieczne jest natychmiastowe reagowanie dorosłych na niewłaściwe zachowania uczniów. ▪

Dzieci i młodzież powinni wzrastać w bezpiecznym środowisku, wolnym od agresji słownej, a obowiązkiem dorosłych jest im to zapewnić.

Archiwum

Jak radzić sobie z agresją słowną w szkole?