Don BOSCO - Magazyn Salezjański

WYCHOWANIE. Blaski i cienie emigracji

ks. Zenon Klawikowski SDB

strona: 4

Socjologowie twierdzą, że wśród polskiej młodzieży coraz częstsza jest postawa zniechęcenia i poczucia braku perspektyw na przyszłość. Jednym z podstawowych problemów, z którymi borykają się młodzi Polacy, jest ich przyszłość zawodowa i zatrudnienie. Badania wskazują, że ludzie młodzi, nie widząc perspektyw w Polsce, coraz częściej szukają szczęścia za granicą.

Z momentem przystąpienia Polski do Unii Europejskiej w 2004 r.
możliwość swobodnego wyboru miejsca zamieszkania, zatrudnienia i podróżowania nie tylko stała się zachętą, ale dominującą przyczyną nowej fali emigracji Polaków, zwłaszcza młodych.
Statystyki wykazują, że emigrują przede wszystkim ludzie młodzi, w wieku od 18 do 34 lat, w 60% mężczyźni. Osoby te w większości pochodzą z regionów mniej zurbanizowanych, gdzie jest większe bezrobocie, a wynagrodzenie za pracę jest niższe. Głównym motywem młodej emigracji są warunki ekonomiczne, zdobycie atrakcyjnej pracy i chęć poprawy standardu życia. Zazwyczaj jest to emigracja sezonowa, okresowa, kilkuletnia, z powrotami do Polski z okazji świąt czy innych ważnych okoliczności. Krajami, do których najczęściej udają się młodzi polscy emigranci, są: Niemcy, Wielka Brytania, Irlandia, Francja, Włochy. Eksperci podają, że w 2005 r. liczba nowych polskich emigrantów wynosiła ok. 1,2 miliona osób, co stanowiło nieco ponad 3% całej ludności kraju. Środki społecznej komunikacji, opierając się na własnych kryteriach, podają informacje, że z Polski wyjechało od 2 do 4 milionów osób.

Wyzwania
Wielu młodych wyjeżdżających z kraju trafia na sprzyjający ich rozwojowi grunt, łatwo integrują się z nowym środowiskiem; znajdują dobrze płatną pracę i często przyjmują wzorce kulturowe kraju i środowiska, w którym zamieszkali. Niektórzy napotykają jednak duże trudności i problemy w nowym środowisku, nieznajomość języka, przeszkody w znalezieniu legalnej, odpowiedniej pracy, brak oparcia w bliskich osobach czy strukturach, problemy z dostosowaniem się do nowego stylu życia. Osoby takie stają się często przedmiotem wyzysku i poniżenia.
Chociaż zasadniczym motywem emigracji współczesnych Polaków jest sytuacja ekonomiczna, to jednak zjawiska emigracji nie da się ograniczyć do spraw zatrudnienia i większych zarobków. Nie można emigracji odrywać od całościowej wizji osoby emigranta, jego powołania, filozofii życia, wymiaru duchowego i religijnego, więzów rodzinnych i środowiska lokalnego, bogactwa kultury i wykształcenia, z którego wyrasta. Emigruje cały człowiek, opuszczając dom rodzinny, grono bliskich i znajomych. Wyjeżdżając, przenosi w nowe miejsce swój świat wartości, ideały, doświadczenie, nadzieje, dążenia i oczekiwania oraz cały szereg problemów i słabości, skłonności i przyzwyczajeń. Także w nowym miejscu zastaje określoną kulturę, tradycje, zwyczaje i styl życia, a także całą gamę nowych problemów, z którymi boryka się społeczeństwo, do którego przybywa emigrant.
Emigracja zawsze prowadzi do pewnej konfrontacji i weryfikacji różnych płaszczyzn życia i działania. Warto pytać, czy zarabiając większe pieniądze i podnosząc standard swojego życia, równocześnie wzrastamy, czy realizujemy własne powołanie i obrane ideały? Jaki jest bilans korzyści i strat? Czy nie tracimy czegoś większego? Stawiane w ten sposób pytania pomagają w nowym środowisku zatroszczyć się o to, co istotne, o rozwój powołania i realizację woli Bożej.

Więzi rodzinne i poczucie patriotyzmu
Głównym oparciem i bogactwem człowieka, zwłaszcza młodego, jest rodzina. Ona w najwyższym stopniu zaspokaja podstawowe potrzeby osoby ludzkiej: bezpieczeństwa, przynależności i miłości, godności i szacunku. Doświadczenie wyniesione z domu rodzinnego (świat wartości, kultura, głębokie więzi i styl odniesień, sposób świętowania i spędzania czasu wolnego…) stanowi fundament i prawdziwy punkt oparcia w rozwoju i integralnym wzroście człowieka. Często to „dobro” jest nieuświadomione.
Doświadczenie uczy, że emigracja zazwyczaj pociąga za sobą osłabienie więzów rodzinnych i małżeńskich. Człowiek młody wyrwany z kontekstu życia rodzinnego, w konfrontacji z nowym środowiskiem jest poddawany próbie wierności w miłości, w przyjaźni oraz wierności otrzymanemu dziedzictwu. Poczucie osamotnienia i wyobcowania prowadzi go często do usilnego, niekiedy ryzykownego poszukiwania relacji osobowych w nowym środowisku. Zdarza się, że kilkuletnia rozłąka prowadzi do kryzysów czy nawet rozpadu małżeństwa i rodziny. Dłuższa nieobecność jednego z młodych rodziców powoduje niejednokrotnie negatywne skutki w procesie wychowania dzieci.
Jednym ze składników osobowości jest poczucie przynależności do grupy społecznej czy wspólnoty określanej mianem „naród”. To poczucie jest powszechne i silne u Polaków. Na emigracji, nawet w najlepszych warunkach, wspomniana potrzeba daje o sobie znać, budzi niedosyt i pragnienie wypełnienia luki.

Życie religijne i duchowe
Religia stanowi dla człowieka klucz i ostateczny punkt odniesienia do zrozumienia siebie w otaczającej rzeczywistości. Wymiar religijny i duchowy jest istotnym i charakterystycznym elementem określającym tożsamość osoby.
Młodość to okres, kiedy kształtuje się dojrzała osobowość i osobista religijność. W tym czasie, na bazie otrzymanego wychowania, przejętych wartości religijnych, moralnych i całego bogactwa kultury, następuje integracja osobowości i kształtowanie się spójnej wizji świata. Życie religijne i duchowe, stanowiące autentyczny skarb człowieka młodego, nie są często ugruntowane i umocnione. Przypominają małą roślinkę, nieprzygotowaną na przetrwanie gradobicia, mrozu czy trudnych warunków atmosferycznych.
Młody człowiek, emigrując, trafia często do środowiska o zróżnicowanych poglądach, deklarowanych wartościach, tradycjach religijnych, zwyczajach. Zostaje jakby „pochłonięty” przez nowe środowisko. Jest to dla niego, zwłaszcza w początkach, czas próby. Często pod wpływem presji nowego środowiska grozi ludziom młodym utrata bogactwa duchowego wyniesionego z domu rodzinnego, pójście na kompromis, uleganie wpływom. Istnieje niebezpieczeństwo konformizmu, zarzucenia własnych wartości na rzecz korzyści finansowych, zdobycia zatrudnienia, spełnienia misji wsparcia materialnego rodziny w Polsce.

Ryzyko zawiedzonych nadziei
Młody człowiek z natury jest idealistą. Chętnie marzy i idealizuje to, co jest mu nieznane. Rzeczywistość jest zazwyczaj bardziej bogata i oprócz chwil radości, satysfakcji, szczęścia, są też sytuacje trudne, wymagające wyrzeczeń i poświęceń. Przed wyjazdem wizja pobytu poza granicami kraju wydaje się zachęcająca, pociągająca. Po przybyciu na miejsce zazwyczaj ostrzej ocenia się realia. Niekiedy doświadcza się zawodu czy nawet rozczarowania.
Wielu emigrantów w nowym miejscu życia ma trudności ze zdobyciem legalnej pracy. Pojawia się wówczas problem „pracy na czarno”. Z tym wiążą się kłopoty z zabezpieczeniem świadczeń socjalnych i zdrowotnych, a przede wszystkim trudności natury moralnej – jest ona nieuczciwością i łamaniem prawa.
Integracja ze środowiskiem nowego miejsca pobytu jest często długim procesem. Wiąże się ze znalezieniem miejsca zamieszkania, zatrudnienia, sposobu budowania relacji międzyludzkich, świętowania, sposobu spędzania wolnego czasu i odpoczynku, ponadto zaangażowania w życie społeczne i polityczne. Okresowy, nawet kilkuletni pobyt na emigracji może wydawać się jedynie epizodem w życiu człowieka, budzić poczucie czasowości, może osłabiać rozwój odpowiedzialności, stabilizacji życia, realizacji powołania życiowego.
Zazwyczaj ludzie młodzi cieszą się sprawnością fizyczną i pełnią sił. Zdarzają się jednak sytuacje nieprzewidziane, choroby oraz wypadki. Wtedy sytuacja emigranta bardzo szybko się zmienia, a nawet dramatycznie pogarsza, aż do osobistych tragedii.

• • •
Emigracja nie jest czymś negatywnym. Jest obecnie wkomponowana w historię życia wielu młodych ludzi. Ważne jest, aby wychowawcy pomogli młodym ten zakres ich aktywności poddać uważnej refleksji. Emigracja powinna być przyjęta i rozumiana jako element realizacji podstawowych założeń życia konkretnej osoby, jej powołania, jej wzrostu w świętości, jej dojrzewania do życia w rodzinie i społeczeństwie, czy wreszcie – może najważniejsze – w historię własnego zbawienia, w historię komunii z Bogiem w Jezusie Chrystusie.

Archiwum

WYCHOWANIE. Blaski i cienie emigracji