- Obudź się, Europo!
- Od redakcji
- Dać dzieciom podstawy do poznania Boga
- Misje salezjańskie – wielka pasja księdza Bosko
- Sudan – piekło na ziemi
- STOP zwolnieniom z wychowania fizycznego
- Pierwsi polscy salezjanie
- Dziecko i... złość
- Opowiadania Wypadek
- Integralne wychowanie JAK WYCHOWYWAĆ CHŁOPCÓW
- W szkole Mądrości
- Jak skutecznie się uczyć?
- Lekcja 13 Temat: W szkole przede wszystkim trzeba być i to na każdej lekcji.
- Kompas na życie
- Co Bóg widzi i czy wciąż kocha?
- Irracjonalne bzdury dalej mają swoich amatorów
- Nasz świat
W szkole Mądrości
ks. dr Stanisław Jankowski sdb
strona: 22
Każdy naród dba o wykształcenie elit. Z nich wywodzą się władza, nauka, postęp.
Widać to już u starożytnych Sumerów i Egipcjan. Po to zakładano przy dworach królewskich szkoły dla pisarzy, dyplomatów i doradców królewskich, a przy świątyniach ogniska formujące personel na usługach bóstw i interesów ich ołtarzy. Po miastach istniały szkoły zawodów. Istniały także szkoły proroków.
Nieco historii
W potocznej opinii za ojczyznę mądrości uchodzi Grecja. Wszak starsza i bogatsza jest mądrość Wschodu. Obejmuje narody od Nilu do Zatoki Perskiej od III tys. przed Chr. Podczas gdy Grecy skupiali się na rozumowym wyjaśnieniu świata (filozofia), Bliski Wschód takiego wyjaśnienia poszukiwał w wierzeniach religijnych (mity). I tu, i tam nie wiązano mądrości z etyką. W tym względzie oryginalny okazał się naród izraelski. Dla niego mądrością było właśnie życie oparte na zasadach etycznych, na prawie moralnym zawartym w Torze.
Izrael nie należał do starych narodów. Pojawił się w Kanaanie na przełomie XIII/XII w. przed Chr. Ale od początku żywił troskę o wykształcenie i wychowanie młodego pokolenia. W okresie monarchii (X-VII w. przed Chr.) istniały szkoły dla elit w Jerozolimie. Po niewoli babilońskiej (2. połowa VI w. przed Chr.) pojawiły się szkoły przysynagogalne. Izrael był świadomy znaczenia oświaty, od jej poziomu zależała jego wyższość. I tak jest do dzisiaj! Od IV w. przed Chr. znajomość czytania i pisania u Żydów była powszechna.
Mądrość mistrzynią
Powszechnie wyróżnia się trzy rodzaje mądrości: praktyczną (życiowa/zawodowa), teoretyczną (filozofia) i teologiczną (nadprzyrodzona). Wszystkie odnoszą się do życia, każdej zawdzięczamy jakieś dobro na co dzień, w karierze, doskonałości. Tym razem skupimy się na Mądrości teologicznej.
Czym, raczej kim, jest Mądrość? Potocznie mówiąc to sztuka godziwego, udanego życia, teologicznie - synonim Tory (zob. Bar 4, 1; Syr 24, 23). Gdzie można ją spotkać? Pierwszy to pytanie postawił autor Księgi Hioba (Hi 28). Księga Przysłów dopowiada, że przebywa u Boga, jest Jego hipostazą, pierworodną i modelem wpisanym w dzieło stworzenia. Objawia mądrość Boga jako Jego przymiot najwyższy (Prz 8; por. Rz 16, 27). Szukający łatwo ją spotka, nawet wychodzi mu naprzeciw, lecz ignorujących spotka kara. Przebywa też w Izraelu, bo zaprosił ją do swych namiotów (Syr 24). Księga Mądrości zestawia jej przymioty (Mdr 7, 22 - 8, 1). Przez nią Bóg działał w historii od Adama do wyjścia Izraela z Egiptu, ona wiodła go przez pustynię i wprowadziła do Kanaanu (Mdr 10-19).
Nowy Testament poszedł dalej. Św. Łukasz podkreśla związek Jezusa z Mądrością: „wzrastał w mądrości, w latach i w łasce u Boga i u ludzi” (Łk 2, 52). Podobnie inne ewangelie. „Gdy zaś nadszedł szabat, zaczął nauczać w synagodze; a wielu, przysłuchując się, pytało ze zdziwieniem: Skąd to u niego? I co to za mądrość, która mu jest dana? I takie cuda dzieją się przez jego ręce!” (Mk 6, 2; Mt 13, 54). O ile Salomon uchodził za uosobienie mądrości (1 Krl 4, 8-9. 32), Jezus głosi: „oto tu jest coś więcej niż Salomon” (Łk 11, 31; zob. Mt 12, 42). Formalnie i chronologicznie to św. Paweł pierwszy nazywa Chrystusa „Mądrością Bożą i Mocą Bożą” (1 Kor 1, 24. 30) oraz: „w Nim wszystkie skarby mądrości i wiedzy są ukryte” (Kol 2, 3). IV Ewangelia mówi o rozbiciu namiotu przez Słowo Boże (J 1, 14), jak niegdyś przez Mądrość w Izraelu (zob. Syr 24, 13).
Być uczniem Mądrości
Ludzie dzielą się na dwie kategorie: Uczniów Mądrości i głupców. Ci ostatni nie słuchają Mądrości, niczego się nie uczą, szkodzą sobie i innym, obierają drogę ku śmierci (Prz 9, 18).
Salomon – świadomy braku doświadczenia – modlił się o „słuchające serce” (1 Krl 3, 9). Niestety, nie poszedł za radami Mądrości wiernie i do końca. Pogańskie żony odwróciły jego serce od Boga (1 Krl 11, 1-8; por. Syr 47, 19/21-21/23). Dlatego autor Przysłów przestrzega syna przed „córką obcego boga” i cudzą żoną, radzi, aby pił wodę z własnej studni (wierność małżeńska) i przestrzegał przykazań (Prz 2-7), bo początkiem mądrości jest bojaźń Pańska (Prz 1, 7 i in.) = synowskie posłuszeństwo i zaufanie do mądrości Boga i Jego Prawa.
Autor Księgi Mądrości przedstawia się jako Salomon i wspomina, jak poznał Mądrość, ob¬rał za Mistrzynię, pokochał i wziął za żonę. Ona, odwzajemniając się, zawiodła go na tron, obdarzyła wiedzą, sławą i mądrością w wydawaniu sprawiedliwych sądów. Wzruszająca jest też jego modlitwa do Boga o dar mądrości (zob. Mdr 6-9).
W mniej osobistym tonie mówią o adeptach Mądrości Księgi Przymierza i Syracha. A Księga Przysłów w rozdziałach 1-8 udziela głosu Mądrości i rodzicom. Razem zwracają się z apelem do „miasta” i „syna” o kierowanie się mądrością. Kto czuwa u jej drzwi od samego rana, znajdzie ją i życie, i wyczerpie zbawienie od Pana (zob. Prz 8, 32-36). Prz 10-31 zawiera wciąż aktualne zbiory przysłów oraz portret mądrej kobiety. Widać tam też ślady wpływów egipskich. Podobnie zbudował antologię pouczeń autor Księgi Syracha. Całość kończy refleksją nad światem i historią Izraela (Syr 42, 14 - 51, 30). W Przedmowie, która nie jest natchniona, wnuk tłumacz zaznacza, że Izraelowi należy się chwała za to, że pokochał mądrość, dzięki czemu jest narodem światłym i mądrym (Prol 3). Dlatego należy szukać jej jak skarbu i wydać na nią wiele pieniędzy (Syr 51, 26/28).
Księga Koheleta, zastanawiając się nad względnością świata („marność”), dochodzi do wniosku, że trwałe jest jedno: „Boga się bój, przykazania Jego zachowuj, bo cały w tym człowiek” (Koh 12, 13). Hiob, zagubiony z powodu doświadczeń, jakie go spotkały, znalazł odpowiedź na pytanie „Dlaczego?” w spotkaniu z Bogiem. Była znacznie bogatsza niż mógł oczekiwać – sam Bóg, o którym dotąd wiedział ze słyszenia, stał się dlań odpowiedzią (Hi 42, 5).
Błogosławiony, kto może być uczniem Mądrości! ■
Księga Mądrości
Została napisana prawdopodobnie w Egipcie na przełomie II i I w. przed Chr. Autor jest nieznany. Przypisywanie autorstwa Salomonowi jest niewłaściwe. Prawdopodobnie powstała w jęz. greckim. Dzieli się na trzy części. Pierwsza poświęcona jest mądrości ludzkiej prowadzącej drogą sprawiedliwości do Boga (1-5). Druga omawia mądrość królów pozwalającą rządzić sprawiedliwie (6-9). Trzecia mówi o mądrości Bożej w tworzeniu świata i historii (10-19).
Ludzie dzielą się na dwie kategorie: Uczniów Mądrości i głupców. Ci ostatni nie słuchają Mądrości, niczego się nie uczą, szkodzą sobie i innym, obierają drogę ku śmierci.
