Don BOSCO - Magazyn Salezjański

WYCHOWANIE. Jak się porozumieć

ks. Dariusz Buksik SDB

strona: 6

Dialog jest umiejętnością porozumiewania się i nieodzownym warunkiem kształtowania relacji międzyludzkich. Od wychowawcy wymaga otwartości, a czasami odwagi odejścia od wypracowanych już metod komunikowania się z wychowankiem.

Młody człowiek oczekuje rzeczowych argumentów, a nierzadko sam pragnie dochodzić do określonych poglądów i stanowisk. Wychowawca jest tym, który towarzyszy młodemu człowiekowi w odkrywaniu świata wartości i stara się ukierunkować go na dobre wybory. Aby jednak porozumiewanie się z wychowankiem było efektywne, należy w dużym stopniu uwzględnić indywidualne cechy wychowawcy. To one mają istotne znaczenie w oddziaływaniu dydaktycznym i wychowawczym.

Dobry wychowawca interesuje się dziećmi i młodzieżą, które stanowią przedmiot jego oddziaływania, respektując przy tym podmiotowość każdej jednostki. Zainteresowanie to przejawia się w chętnym i autentycznym przebywaniu z dziećmi i młodzieżą, w dążeniu do nawiązywania z nimi różnorodnych kontaktów; jest to komunikacja, w której wychowawca odnajduje radość i zadowolenie. Traktując dzieci i młodzież jako rozwijające się jednostki, dostrzega ich możliwości rozwojowe i temu podporządkowuje swoje oddziaływanie dydaktyczne i wychowawcze. W komunikacji dobry wychowawca będzie zwracał uwagę na pozytywne wartości wychowanka wypracowane już w indywidualnym toku jego rozwoju i dostosuje do niego swoje oddziaływanie.

W kontaktach wychowawcy z wychowankiem bardzo ważna jest dbałość o informację zwrotną. Wychowawca powinien umieć przysłuchiwać się temu, co mówi wychowanek, po to, by odebrane informacje uwzględniać w swoich oddziaływaniach. W komunikacji interesujące jest również to, jak oceniają ją sami wychowankowie. Młodzież wykazuje dużą wrażliwość w tym zakresie i zdecydowanie wyżej ceni postępowanie integrujące. Odczuwa potrzebę formułowania swoich poglądów, wątpliwości czy problemów. Jeżeli wychowawca da młodemu człowiekowi możliwość sformułowania poglądów i konfrontacji ich z innymi, to kontakty staną się bardziej atrakcyjne, zwiększy się motywacja do zmieniania się czy też uczenia się i kształtowania potrzeby poznawczej.

Wychowawca jako nadawca informacji w każdym dialogu wychowawczym powinien być przede wszystkim wiarygodny. Nadawca wiarygodny to taki, którego odbiorca uważa za kompetentnego w dziedzinie, której dotyczy dany przekaz oraz którego intencje są postrzegane pozytywnie – ma to miejsce wtedy, gdy odbiorca wie, że nadawca chce mu przyjść z pomocą, a nie uzyskać jakąś własną korzyść. Nadawca wiarygodny wywołuje w postawie odbiorcy zmiany w pożądanym przez siebie kierunku. Każdy wychowawca jest w pewnym zakresie nadawcą kształtującym i zmieniającym postawy swoich wychowanków.

Wychowawca powinien również rozwijać świadomość osobistych cech i możliwości. Pozwala to skutecznie radzić sobie w różnych sytuacjach wychowawczych. Jest także pierwszym krokiem w kierunku akceptacji samego siebie, swoich mocnych i słabych stron – a jedynie wtedy, gdy zaakceptuje się, uzna za własne swoje reakcje, właściwości, przyzna się przed sobą do swojej złości, agresji czy niechęci, pojawia się szansa na ich pokonanie, wypracowanie nowych sposobów zachowania. Potrzebna jest do tego oczywiście chęć rozwoju i doskonalenia siebie.

Cechą szczególnie wysoko cenioną przez młodego człowieka jest sprawiedliwość pedagoga, która wyraża się w równorzędnym traktowaniu wszystkich wychowanków. Należy także podkreślić, że autorytet wychowawcy umacniają jego wysokie kwalifikacje moralne, zainteresowanie wychowankiem i rozumienie jego potrzeb, okazywana życzliwość, ogólne doświadczenie, mądrość życiowa oraz zrównoważenie emocjonalne.

Natomiast cechy, które w dobrej komunikacji przeszkadzają, to eksponowanie siebie, konfliktowość oraz dominacja. Bariery komunikacyjne tworzy także osądzanie innych oraz decydowanie za nich. Osądzanie to cecha szczególnie przeszkadzająca w relacjach z innymi, gdyż polega na narzucaniu własnych wartości. Decydowanie za innych także utrudnia porozumiewanie się – nawet wtedy, gdy podyktowane jest troską i chęcią pomocy. Decydując za innych, uzależnia się ich od siebie i pozbawia możliwości samodzielnego podejmowania decyzji. Daje się także do zrozumienia, że ich odczucia, wartości i problemy są nieważne.

Dialog wychowawczy powinien sprzyjać aktywnemu uczestnictwu wychowanka w kształtowaniu osobowości. Wychowanek powinien mieć zawsze możliwość odpowiedzi. Jeśli wychowawca zrezygnowałby z dania takiej możliwości wychowankowi, znaczyłoby to, że nie prowadzi go drogą rozwoju i kształtowania osobowości.

Archiwum

WYCHOWANIE. Jak się porozumieć