Don BOSCO - Magazyn Salezjański

Obecność salezjanów w Ziemi Świętej

Ks. Roman Mazur

strona: 10

Przybycie salezjanów zostało poprzedzone działalnością ks. Antoniego Belloniego. Odkrywszy powołanie misyjne, opuszcza ojczyste Włochy i dociera do Ziemi Świętej w roku 1859. Tutaj zostaje wykładowcą i kierownikiem duchowym w patriarchalnym seminarium duchownym w Beit Dżala. W obliczu nędzy lokalnych mieszkańców, wrażliwość osobista doprowadziła go do założenia sierocińca w Betlejem w 1864 roku.

Początki

Intencją ks. Antoniego było zaoferowanie nauki zawodu oraz znalezienie miejsca pracy dla starszych chłopców oraz wychowanie w duchu wiary katolickiej. Dzieła rozwijają się szybko, ks. Antoni podejmuje decyzję o założeniu zgromadzenia zakonnego, którego zadaniem będzie właśnie troska o ubogie dzieci. W 1874 roku dochodzi do spotkania ks. Belloniego z ks. Bosko. Jednym z ustaleń była propozycja objęcia przez salezjanów kierownictwa ośrodków prowadzonych przez ks. Belloniego. Jednak dopiero w grudniu 1890 roku, prawie trzy lata po śmierci ks. Bosko, członkowie Zgromadzenia Świętej Rodziny, na czele którego stał ks. Belloni, zostali przyjęci do Zgromadzenia Salezjańskiego. Wkrótce przybywa tu około 30 salezjanów i salezjanek, wśród których jest kilkoro osób bardzo młodych, którzy świetnie włączą się w środowisko, ucząc się kultury i języka miejscowej ludności. W 1902 roku, mając na uwadze tak liczbę współbraci (75), jak i domów zakonnych (4), została powołana do życia Inspektoria Bliskowschodnia pw. Jezusa Młodzieńca, a pierwszym przełożonym został ks. Belloni. Niewiele ponad rok później, 9 sierpnia 1903 roku, w Betlejem zmarł ks. Belloni. Nowo powstała inspektoria objęła: Egipt, Turcję, Irak, Syrię, Liban, Iran i Etiopię. Na jej terenie, w 1937 roku w Aleksandrii w Egipcie, powstał pierwszy na świecie kościół poświęcony św. Janowi Bosko. Od czasu powstania inspektorii na terenie Ziemi Świętej pojawiały się nowe dzieła, które jednak z czasem zostały zamknięte z różnych powodów, najczęstszym była wojna. Do dzieł tych zaliczyć należy: szkołę w Jerozolimie, szkołę w Jaffie, przeniesioną z czasem do Hajfy. W obecnej prezentacji pozostaniemy w obrębie Ziemi Świętej przy dziełach, które do dziś kontynuują swą działalność. W dziełach tych pracowało wielu polskich salezjanów.

Betlejem (od 1864)

Pierwsze wrażenie, po przekroczeniu bramy salezjańskiego dzieła w Betlejem, to oczywiście hałas grających na podwórku uczniów szkoły. U swych początków, jeszcze za czasów ks. Belloniego, ze względu na sytuację polityczną (okupacja turecka), do sierocińca trafiały dzieci różnych narodowości: Palestyńczycy, Syryjczycy, Libańczycy i Jordańczycy. Myśląc o przyszłości, od początku działalności pomyślano o przysposobieniu wychowanków do jakiegoś zawodu. Dziś oprócz szkoły zawodowej prężnie działa oratorium, które pozwala na rozwijanie zdolności sportowych, kulturalnych i daje młodym przestrzeń rozwoju życia duchowego. Przy oratorium swą działalność rozwijają teatr, orkiestra, zespół muzyczny oraz koła zainteresowań. Nazwa miejscowości w języku hebrajskim oznacza „dom chleba”. Przy tej okazji koniecznie należy wspomnieć o działającej przy domu zakonnym piekarni. Wypiekany chleb na początku tzw. drugiej intifady (od29 września 2000 r.) był niekiedy jedynym posiłkiem ofiarowanym przez salezjanów potrzebującym. A ponieważ obowiązywała wówczas godzina policyjna, która nie dotyczyła cudzoziemców, z paszportami w ręku tutejsi salezjanie roznosili chleb od domu do domu. Obecnie działalnością objętych jest około 300 uczniów zajęć dziennych i spora grupa uczestników kursów popołudniowych i wieczorowych. Zaznaczyć należy, że wśród uczniów przyjmowanych do szkoły są chrześcijanie oraz muzułmanie.

Beit Dżemal (od 1878)

Na dość rozległym wzgórzu, ok. 40 km na zachód od Jerozolimy, znajduje się Beit Dżemal. Nazwa wiąże obecne miejsce z dawną miejscowością Kfar Gamala, ta zaś była wiejską posiadłością Gamaliela I, znanego i szanowanego członka Sanhedrynu. Wspominają o nim Dzieje Apostolskie 5,34 i 22,2. Celem założenia Beit Dżemal było utworzenie szkoły rolniczej, możliwość praktyki rolniczej, sadowniczej, tłoczenia oleju i uprawy oliwek, uprawy winorośli, ogrodnictwa, a także zapewnienie żywności dla sierocińca w Betlejem. Z czasem przy szkole powstało ambulatorium, do którego przybywali chorzy nawet z dalekich okolic. Dodać należy, że zasługą salezjanów było także zdrenowanie terenu i zalesienie okolic celem zmniejszenia,a w końcu likwidacji ognisk malarii. W latach 1958-1965 szkoła rolnicza stała się miejscem pobytu dla chłopców z mieszanych rodzin polsko-żydowskich. Potem ponownie była szkołą rolniczą, jednak w 1981 roku, z braku personelu salezjańskiego oraz uczniów, szkołę zamknięto. Można tu uczestniczyć w koncertach, spacerować po polach, przyglądając się uprawie winorośli, oliwek, migdałów, cytryn, grejpfrutów. Można też skorzystać z noclegu, o ile poszukuje się spokoju i modlitwy.

Cremisan (od 1882)

Około 5 km od Betlejem oraz blisko Jerozolimy znajduje się Cremisan. Na skraju tej posiadłości znajduje się tzw. źródło św. Filipa, gdzie diakon ten ochrzcił sługę etiopskiej królowej Kandaki (Dz 8,26-40), a także słynne z PnP winnice Bittir (lub Beter, por. PnP 2,8-17). Pierwszy budynek powstał w 1886 roku i wolą ks. Belloniego został przeznaczony na nowicjat dla kandydatów do Zgromadzenia Świętej Rodziny. W 1929 roku dobudowano drugie piętro, mając na uwadze postnowicjat salezjański. Tego roku został otwarty pierwszy teologat salezjański (4 ostatnie lata studiów kapłańskich) w Betlejem, otrzymawszy za patrona św. Pawła Apostoła. W 1957 roku, po ośmiu latach działalności, teologat został przeniesiony z Tantur koło Betlejem do Cremisan. Kilka lat później dobudowano kolejne dwa piętra, tworząc klerykom z różnych inspektorii całego świata możliwość studiowania teologii. Od 1986 roku zakres studiów został poszerzony o systematyczne zwiedzanie biblijnych miejsc archeologicznych oraz geografię i archeologię biblijną. Seminarium miało wspaniale wyposażoną bibliotekę oraz wykładowców salezjanów i innych, prawie z całego świata. Podobnie grono studentów kleryków składało się z przedstawicieli wielu kultur, narodowości, języków, a nawet i rytów. We wrześniu 2004 seminarium zostało przeniesione do nowej siedziby – klasztoru Ratisbonne w Jerozolimie. To oznacza, że choć Cremisan pozostało dalej domem zakonnym, zmieniło się jego zadanie. Dziś jest miejscem idealnym na skupienia, rekolekcje, spotkania, na czas rekreacji oraz wakacyjnego odpoczynku dla grup, jak i pojedynczych salezjanów. Kantyna kontynuuje swą działalność, wspierając ekonomicznie funkcjonowanie innych tutejszych dzieł.

Nazaret (od 1880)

Po połączeniu Zgromadzenia Świętej Rodziny ze Zgromadzeniem Salezjańskim, w 1890 roku dzieło w Nazarecie obchodziło 10-lecie swej działalności. W 1902 roku, na wzgórzu nad miasteczkiem, które liczyło wówczas około 6000 mieszkańców, w większości chrześcijan, rozbudowuje się Świętej nowe dzieło i otrzymuje za patrona Jezusa Młodzieńca. Nowy, imponujący wyglądem i rozmiarami, budynek miał za zadanie spełniać funkcję szkoły, internatu i domu zakonnego. Rozpoczął pełną swą działalność w 1904 roku. Następnego roku protektorat Francji zaowocował pojawieniem się projektu i funduszy na kościół. Planom rozwoju dzieła przeszkodził wybuch I wojny światowej. Dopiero po jej zakończeniu sierociniec podjął ponownie swe działanie, a w roku 1921 otworzono działy stolarski i krawiecki, celem przygotowania zawodowego wychowanków. Druga wojna światowa przyniosła kolejne trudności. Dobrym akcentem jednak było przekazanie w latach 1942-1947 całego domu Wojsku Polskiemu. Dowództwo podjęło decyzję o zakwaterowaniu tam 300 chłopców, których postanowiono kształcić. Utworzono hufiec oraz liceum kupieckie, salezjanom zaś powierzono troskę o formację religijną tej młodzieży. W tym też czasie bazylika Jezusa Młodzieńca pełniła funkcję kościoła garnizonowego armii generała Andersa. Do dzisiaj zachowane są pamiątkowe tablice z tamtych lat i działań, a kroniki domu zakonnego odnoszą się bardzo pozytywnie do tego czasu, zwracając uwagę na troskę o miejsce. Od 1949 roku została otworzona szkoła dla dzieci uchodźców. Powoli więc szkoła zmieniała swe oblicze z instytucji o charakterze internatu (sierocińca) po typową instytucję szkoły o profilu technicznym dla dochodzących. We wrześniu 1959 roku, mając na uwadze powstałe zmiany polityczne, podjęto decyzję o dostosowaniu oferowanego wykształcenia do potrzeb rynku. Powstał wtedy nowoczesny dział stolarski, potem mechaniczny i spawalniczy. Ze względu na rosnącą renomę szkoły technicznej, od 1973 roku rozpoczęto proces przekazywania klas szkoły podstawowej siostrom salezjankom. Dało to możliwość powołania nowych działów: automatyki, kursów komputerowych, maszyn sterowanych numerycznie, działu obróbki termicznej oraz sekcji elektroniczno- informatycznej. Obecnie szkoła liczy ponad 500 uczniów. ▪

Archiwum

Obecność salezjanów w Ziemi Świętej