Don BOSCO - Magazyn Salezjański

SYSTEM WYCHOWAWCZY ŚW. JANA BOSKO. Świętość fundamentalny cel wychowania

ks. Adam Paszek SDB

strona: 12

W wielu środowiskach świętość nadal kojarzy się z powagą, nieustannym umartwianiem, oczami wzniesionymi w górę czy z nieziemskim obliczem, co czyni z niej tak naprawdę karykaturę świętości lub cel niemożliwy do osiągnięcia dla zwykłego człowieka. Ksiądz Bosko pokazał, że świętość może być dla nastolatków „sympatyczna”, atrakcyjna i pełna radości.

Co zrobić, aby wychowanie było skuteczne? To pytanie spędza sen z powiek wielu rodzicom i wychowawcom. Wkrada się pokusa, aby jak najszybciej poznać metody oraz zdobyć najlepsze środki wychowawcze, szuka się gotowych programów. Jednak sukces musi zakładać przede wszystkim jasność celu. Nie sposób bowiem mówić o wychowaniu bez postawienia podstawowego pytania: Ku czemu pragniemy wychowywać?

Ambitny cel – świętość

W sytuacji, gdy ktoś na ulicy pyta nas: „Przepraszam, lepiej udać się pieszo czy wziąć taksówkę?”, natychmiast nasuwa się odpowiedź: „A dokąd chcesz jechać?”. Dopiero, znając odpowiedź, możemy mówić o środkach i metodach, które pomogą do niego dotrzeć.
Słysząc o systemie prewencyjnym św. Jana Bosko i podziwiając jego sukcesy wychowawcze, można czasami ulec jego czarowi. Wszystko dla dzieci i młodzieży: pomieszczenia, boiska i sale sportowe, wycieczki i atrakcyjne spotkania, nowoczesne pomoce i środki techniczne, najlepsi oraz kochający swoją pracę i młodzież wychowawcy, błyskotliwe programy, wyposażone szkoły, laboratoria i warsztaty, akcje pomocy itp. Trzeba jednak pamiętać, że wszystko to służyło księdzu Bosko do realizacji jednego celu – mającego swe źródło w religii, bez której nie wyobrażał sobie wychowania – świętości życia, prowadzącej do Zbawienia. Żyć na ziemi tak, aby dzięki dobrym uczynkom osiągnąć chwałę Nieba.
Ksiądz Bosko w swoim systemie wychowawczym nie lęka się zaproponować młodemu człowiekowi ambitnego celu. Wskazuje na życie w łasce uświęcającej, co oznacza wyzwolenie z grzechu i prowadzi na coraz wyższe stopnie doskonałości, aby ostatecznie osiągnąć świętość. Oto cel całego życia i pracy księdza Bosko wyrażony w zawołaniu, którego treść widnieje na herbie salezjańskim: Da mihi animas (Daj mi dusze). Zbawić siebie i zbawić młodych ludzi, szczególnie tych ubogich, bo przecież wszyscy w Kościele są powołani do świętości. Przed swoją śmiercią powiedział: „Powiedzcie chłopcom, że czekam na nich wszystkich w Niebie”.
Chcąc być wiernym duchowi księdza Bosko i proponując dziś rodzicom i wychowawcom chrześcijańskim system prewencyjny jako jeden ze sposobów wychowania, należy jasno wskazać, że jego podstawowym celem jest świętość życia, której służą wszelkie działania wychowawcze.

Nie tylko modlitwa

W praktyce wychowawczej św. Jana Bosko drogę do osiągnięcia świętości wyraża sformułowanie: „uczciwy obywatel i dobry chrześcijanin”, czyli sedno dojrzałości ludzkiej i chrześcijańskiej. Chociaż w realizacji tego celu nie może zabraknąć praktyk religijnych, takich jak słuchanie słowa Bożego, modlitwa, uczestnictwo w liturgii, pobożność Maryja i ukochanie Kościoła, to w równym stopniu należy zaangażować się w życie społeczeństwa, rodziny, grupy.
Geniusz księdza Bosko polegał m.in. na tym, że potrafił on powiązać ze sobą odwieczną tęsknotę człowieka za Bogiem („Niespokojne jest serce człowieka, dopóki nie spocznie Bogu” – św. Augustyn) z codziennym życiem młodego człowieka. Św. Jan Bosko, widząc smutek i beznadzieję młodych chłopców błąkających się po turyńskich ulicach, pomógł im odkryć w sobie Nowego Człowieka – tę wielką tajemnicę, że każdy z nich jest dzieckiem Bożym, które ma w Niebie kochającego Ojca. Potrafił ukazać świętość atrakcyjną i pełną radości. Zrozumiał to Dominik Savio, który tłumacząc jednemu ze swoich rówieśników zasady życia w oratorium powiedział, że „świętość polega na byciu radosnym”.
Takie postępowanie zaleca bowiem ksiądz Bosko w swoich oratoriach: „Wychowankom niech się zostawia dużo swobody, by mogli skakać, biegać i hałasować do woli. Gimnastyka, muzyka, deklamacje, teatr, przechadzki są najskuteczniejszym środkiem do osiągnięcia karności, zachowania moralności i zdrowia. Należy tylko uważać, żeby przedmiot rozrywki, osoby biorące w niej udział i rozmowy, jakie jej towarzyszą były nienaganne”.
Wielki przyjaciel młodzieży, św. Filip Nereusz, mawiał: „Róbcie wszystko, co chcecie; mnie wystarczy, żebyście nie grzeszyli”.
Droga zaś ku Chrystusowi wiedzie nie poprzez abstrakcje i spekulacje, lecz poprzez rzeczywistość żywą, konkretną i bliską młodemu człowiekowi. Ogłoszenie przez Kościół 14-letniego Dominika Savio świętym jest dla wychowawców gwarancją, że szczytny cel świętości, proponowany w systemie zapobiegawczym, jest osiągalny. Trzeba tylko odważyć się na ustawienie poprzeczki wysoko i zaufać młodym, którzy – jak wskazuje na to przykład Dominika Savio czy błogosławionych wychowanków salezjańskiego oratorium w Poznaniu – chcą i potrafią żyć według zasad Ewangelii.

Przykład wychowawcy

System prewencyjny księdza Bosko, bogaty w elementy pedagogiczne, duszpasterskie i duchowe, można dziś nazwać jednym ze sposobów ewangelizacji dzieci i młodzieży, bo Ewangelia i osoba Jezusa Chrystusa jest jego źródłem, centrum i celem. Jednak nie byłoby to możliwe bez wychowawcy, który sam, będąc świętym, innych pociąga do świętości.
Ksiądz Bosko potrafił ukazać świętość jako fundamentalny cel swojego systemu wychowawczego. Sam ją osiągnął poprzez gorliwą działalność wychowawczo-duszpasterską przeżywaną w radości. Jak zauważył ks. Ceria: „System zapobiegawczy księdza Bosko czyni wychowanka dobrym, ponieważ najpierw uczynił dobrym wychowawcę”. Nie sposób bowiem wychowywać dzieci i młodzieży, a tym bardziej prowadzić ich do świętości, jeśli wpierw sami rodzice i wychowawcy nie będą prawdziwymi świadkami wiary, przeżywanej każdego dnia w radości.
Szukając dziś odpowiedzi na pytanie, jak osiągnąć sukces wychowawczy, może warto zastanowić się, czy jego tajemnica nie wiąże się z ambitnie postawionym celem wychowania. To przecież połączenie wychowania ze świętością wyróżniało księdza Bosko, czyniąc z niego wychowawcę bardzo skutecznego.

Archiwum

SYSTEM WYCHOWAWCZY ŚW. JANA BOSKO. Świętość fundamentalny cel wychowania