Don BOSCO - Magazyn Salezjański

SALEZJAŃSKI RUCH MŁODZIEŻOWY. Miniwarsztaty patriotyzmu

Monika Bator

strona: 16

Nie jest łatwo rozmawiać z młodymi ludźmi o patriotyzmie. Jeszcze trudniej uświadomić im, że patriotyzm to nie tylko martyrologia czasów wojny, którą znają z lekcji historii lub języka polskiego, że współczesne rozumienie tego terminu może oznaczać po prostu (czy aż) rzetelne wywiązywanie się z obowiązków obywatelskich, takich jak płacenie podatków czy przestrzeganie prawa. Moją propozycją, mającą na celu sprowokowanie młodych ludzi do rozmowy na temat patriotyzmu, są miniwarsztaty oparte na współczesnym filmie młodego reżysera Przemysława Wojcieszka pt. „Głośniej od bomb”.

„Głośniej od bomb” w bardzo dosadny i prowokacyjny sposób dotyka problemów współczesnej polskiej młodzieży i jest świetnym materiałem do rozważań na temat narodowej tożsamości, poczucia wspólnoty (czas trwania około 4 godzin).

Program warsztatów:
Wprowadzenie do tematu, podzielenie się refleksjami wynikłymi z podsumowania przeprowadzonej wcześniej ankiety. Wstępna rozmowa na temat poczucia tożsamości narodowej, współczesnego rozumienia patriotyzmu (około 30 min).
1. Przygotowanie do projekcji filmu:
Prelekcja – kilka niezbędnych informacji na temat filmu, (informacje np. z Internetu) (około 5 min). Następnie podział uczestników na cztery grupy – kartki dla liderów grup z pytaniami, które mają pobudzić do refleksji na temat postaw bohaterów filmu (około 10 min). Grupa I Marcin: Charakterystyka bohatera. Dlaczego Marcin nie chce wyjechać z Kaśką? Co znaczą jego słowa: „Muszę zacząć tutaj”? Grupa II Kaśka: Charakterystyka bohaterki. Jak Kaśka argumentuje swoją potrzebę wyjazdu? Dlaczego zmienia swoją decyzję? Grupa III Rodzice Kaśki: Charakterystyka bohaterów, przedstawienie sytuacji egzystencjalnej. Argumenty za wyjazdem córki z kraju. Grupa IV Krewni Marcina: Charakterystyka, przedstawienie sytuacji egzystencjalnej. Czy wujek Marian jest patriotą? Jak rozumieć jego deklarację: „Tak, k…, kocham ten kraj”?
2. Projekcja filmu (90 min).
3. Praca w grupach – zbieranie informacji i przygotowanie odpowiedzi na postawione wcześniej pytania (około 30 min).
4. Przedstawianie efektów pracy w grupach (około 35 min):
Marcin. „Mam 21 lat i ciągle jestem nikim” – tak mówi o sobie Marcin, mieszkaniec małego przemysłowego miasteczka o wzrastającej liczbie bezrobotnych. Jest mechanikiem samochodowym o niecodziennych zainteresowaniach: miłośnik Jamesa Deana, kinoman, słuchający namiętnie brytyjskiego zespołu The Smith, popularnego w latach osiemdziesiątych, obecnie zapomnianego (z nazwy płyty zespołu zaczerpnięty został zresztą tytuł filmu). Chłopak traci ojca i sam musi zająć się pogrzebem i stypą, bo nie ma żadnej bliskiej rodziny (mama zmarła już wcześniej). Pomaga mu w tym dziewczyna, Kaśka, która informuje go, że planuje roczny wyjazd do Chicago, gdzie będzie się mogła uczyć i pracować. Marcin boi się, że dziewczyna nie wróci zza oceanu i za wszelką cenę pragnie ją zatrzymać, choć tak naprawdę nie ma konkretnego planu na życie. Nie chce wyjechać z Kaśką, bo złożył ojcu, który umarł na jego rękach, obietnicę, że nie zmarnuje „ojcowizny”; coraz bardziej dojrzewa w nim myśl o silnym emocjonalnym związku z rodzinnym miasteczkiem, z ludźmi tu mieszkającymi, ma poczucie swojskości i własności. „Mam coś na własność, kawałek domu, ziemi (…). Ja wiem, że to jest g... miejsce, ale ono jest moje”. „Uwielbiam ten widok” – to są słowa, którymi komentuje brzydki przemysłowy pejzaż miasteczka.
Kaśka jest też w sytuacji zawieszenia, „na garnuszku rodziców”, którzy próbują zresztą kierować jej życiem. Kocha Marcina, planuje wyjazd, ma to być jednak sytuacja tymczasowa. Chce wyjechać, ponieważ rodzice twierdzą, że jest to dla niej wielka szansa; chce się usamodzielnić; nie może znieść życia w stagnacji, chce podszkolić język, zarobić pieniądze na start i wrócić. Ostatecznie decyduje, że nie wyjedzie. Dlaczego? Z miłości do Marcina, który chce zacząć nowe życie już teraz z nią (planują ślub). Bo właśnie ta decyzja pozwala jej usamodzielnić się, uniezależnić od rodziców, podejmuje ją wbrew ich radom.
Rodzice Kaśki. Inteligenci, którzy z trudem próbują odnaleźć się w nowej rzeczywistości (ojciec sprzedaje przyczepy kampingowe). Chcą po prostu lepszego losu dla swojej córki. Prawie udało im się przekonać córkę do wyjazdu. Jej bunt wydaje im się niezrozumiały. Nie brali pod uwagę jej zdania, widać to w rozmowie na temat Marcina, który nie do końca odpowiada wyobrażeniom na temat przyszłego partnera córki („tylko mechanik samochodowy”). Ojciec wydaje się jednak bardziej wyrozumiały: „Jestem po stronie ich marzeń”.
Krewni Marcina. Przerysowany portret nowobogackich mieszczuchów. Szczególnie wyrazisty portret wuja Mariana, zafascynowanego kulturą amerykańską i muzyką techno. Projektant uszczelek, noszący w kieszeni prototyp jednej z nich, dla którego jedyną wartością w życiu są pieniądze, no i syn Dżefrej, wierny portret taty. Konsumpcjonizm w pełnym wydaniu. Deklaracja podchmielonego wuja Mariana o miłości do kraju wydaje się mieć jak najbardziej egoistyczne podłoże. Kocha ten kraj, bo można się tu łatwo dorobić, nie zawsze stosując uczciwe zasady. Nie wydaje się czuć związku ani z polską kulturą, ani językiem (lubi międzynarodowe imiona; rechot, gdy Kaśka oznajmia swój zamiar podjęcia studiów na polonistyce; absolutny zachwyt kulturą amerykańską, „która jest najwyższą z kultur” itp.).
5. Podsumowanie:
Która z postaw bohaterów filmu jest dla uczestników warsztatów przekonująca? Co to znaczy być współcześnie patriotą? Czy wyjazd z kraju musi od razu oznaczać wynarodowienie i brak patriotyzmu? Czy można być patriotą za granicą? (około 30 min).
Komentarz prowadzącego – odwołanie się do autorytetów.

Archiwum

SALEZJAŃSKI RUCH MŁODZIEŻOWY. Miniwarsztaty patriotyzmu